Khái quát về thuế giá trị gia tăng

Thuế giá trị giá tăng (GTGT) ở Việt Nam hiện được điều chỉnh bởi Luật Thuế giá trị gia tăng 2008 (được sửa đổi, bổ sung vào các năm 2013, 2014 và 2016) cùng các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành. Theo đó, thuế giá trị gia tăng (GTGT) là loại thuế gián thu đánh vào hàng hóa, dịch vụ, được tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu và lưu thông cho đến khi được tiêu dùng.

So với các loại thuế tiêu dùng khác, thuế giá trị giá tăng có những đặc trưng có bản sau đây:

• Thứ nhất,thuế giá gia tăng là loại thuế có tính phổ quát. Tính phổ quát của GTGT thể hiện ở chỗ, đây là loại thuế đánh vào hầu hết các loại hàng hóa, dịch vuh trên thị trường. Mắc dù có một số nhóm hàng hóa, dịch vụ được loại trừ, nhưng so với những hàng hóa và dịch vụ bị đánh thuế thì nhóm này là rất ít. Tính phổ quát của thuế giá trị gia tăng cho thấy, mục tiêu chính để đánh thuế giá trị gia tăng là việc phân phối lại thu nhập giữa người sử dụng hàng hóa, dịch vụ với nhà nước.
• Thứ hai,GTGT có tính trung lập cao. Tính trung lập của thuế giá trị thể hiện ở nhiều khía cạnh. Một là, do chỉ tính trên phần giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ qua mỗi khâu sản xuất, kinh doanh nên thuế giá trị thêm của hành hóa, dịch vụ qua mỗi khâu sản xuất, kinh doanh nên GTGT không phụ thuộc vào các khâu của quá trình sản xuất, lưu thông hàng hóa, dịch vụ. Cho dù nhiều khâu hay ít khâu kinh doanh cũng không ảnh hưởng đến số thuế mà nhà nước thu được tính trên hàng hóa đó. Hai là, GTGT có ít mức thuế suất, trong đó mức thuế suất phổ biến là 10% nên các hàng hóa, dịch vụ chịu thuế về cơ bản là được đánh thuế một cách bình đẳng. Và cuối cùng, thuế giá trị gia tăng được tính một cách độc lập, rõ ràng trên hòa đơn giá trị gia tăng khi bán hàng, nên đảm bảo người tiêu dùng là người chịu thuế của người kinh doanh.
• Thứ ba, GTGTcó tính khuyến khích sản xuất kinh doanh. Mặc dù thuế là nguồn thu bắt buộc, nhưng so với các loại thuế tiêu dùng khác, thuế giá trị gia tăng có tính khuyến khích sản xuất kinh doanh rất rõ nét. Thứ nhất, thuế giá trị giá tăng có mức thuế suất tương đối thấp, đảm bảo khả năng chịu thuế của người mua hàng hóa hoặc dịch vụ nên tạo thuận lợi cho hoạt động kinh doanh. Thứ hai, VAT có khuynh hướng khuyến khích sản xuất hàng hóa, dịch vụ phục vụ lợi ích công đồng từ đó đảm báo tính công bằng trong đánh thuế.