Thẩm định dự án đầu tư của doanh nghiệp

1. Hiểu về dự án đầu tư và phân loại dự án đầu tư

1.1 Dự án đầu tư là gì?

Căn cứ khoản 4 Điều 3 Luật Đầu tư 2020,“Dự án đầu tư là tập hợp đề xuất bỏ vốn trung hạn hoặc dài hạn để tiến hành các hoạt động đầu tư kinh doanh trên địa bàn cụ thể, trong khoảng thời gian xác định”.

Như vậy, nói một cách dễ hiểu, dự án đầu tư là một kế hoạch hoặc sự cố gắng mà một tổ chức hoặc cá nhân thực hiện để chi tiêu một số nguồn lực (như vốn, lao động, thời gian và công nghệ) vào một hoạt động hay công việc nhằm tạo ra lợi nhuận hoặc giá trị kinh tế trong tương lai. Dự án đầu tư có thể bao gồm xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng, mở rộng nhà máy sản xuất, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển sản phẩm, mua sắm công nghệ mới, mở rộng thị trường tiêu thụ, và nhiều hoạt động khác nhằm tạo ra giá trị và lợi nhuận cho doanh nghiệp. Dự án đầu tư là một phần quan trọng của quá trình phát triển kinh doanh và định hình tương lai của một tổ chức, giúp tạo ra giá trị và mang lại lợi nhuận.

1.2 Phân loại dự án đầu tư

Căn cứ khoản 5, 6, 7 Điều 3 Luật Đầu tư 2020, có thể phân loại dự án đầu tư như sau:

– Dự án đầu tư mở rộng:Là dự án đầu tư phát triển dự án đầu tư đang hoạt động bằng cách mở rộng quy mô, nâng cao công suất, đổi mới công nghệ, giảm ô nhiễm hoặc cải thiện môi trường;

– Dự án đầu tư mới:Là dự án đầu tư thực hiện lần đầu hoặc dự án đầu tư độc lập với dự án đầu tư đang hoạt động;

– Dự án đầu tư khởi nghiệp sáng tạo:Là dự án đầu tư thực hiện ý tưởng trên cơ sở khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới và có khả năng tăng trưởng nhanh.

2. Tầm quan trọng của việc thẩm định dự án đầu tư đối với các doanh nghiệp

Việcthẩm định dự ánđầu tư đóng một vai trò quan trọng đối với các doanh nghiệp từ nhiều khía cạnh khác nhau. Dưới đây là một số tầm quan trọng của việc thẩm định dự án đầu tư đối với các doanh nghiệp:

– Đảm bảo tính khả thi:Thẩm định dự án đầu tư giúp xác định tính khả thi của dự án từ góc độ tài chính, kinh doanh và kỹ thuật. Qua quá trình này, doanh nghiệp có thể đánh giá xem dự án có thể đạt được lợi nhuận, tiềm năng tăng trưởng và có khả năng cạnh tranh trên thị trường hay không. Điều này giúp tránh rủi ro và đảm bảo rằng dự án sẽ mang lại giá trị kinh tế và bền vững cho doanh nghiệp.

– Tối ưu hóa sử dụng nguồn lực:Thẩm định dự án đầu tư giúp doanh nghiệp đánh giá và xác định những nguồn lực cần thiết cho dự án, như vốn, nhân lực, công nghệ và thời gian. Qua đó, doanh nghiệp có thể lập kế hoạch và quản lý nguồn lực một cách hiệu quả, đảm bảo sử dụng tài nguyên một cách tối ưu để đạt được mục tiêu của dự án và tối đa hóa lợi nhuận.

– Đánh giá rủi ro:Thẩm định dự án đầu tư giúp xác định và đánh giá các yếu tố rủi ro có thể ảnh hưởng đến dự án. Bằng cách đánh giá rủi ro từ các khía cạnh như thị trường, kỹ thuật, pháp lý và tài chính, doanh nghiệp có thể đưa ra các biện pháp phòng ngừa và quản lý rủi ro một cách hiệu quả, giảm thiểu tác động tiêu cực và tăng cường khả năng thành công của dự án.

– Định hình chiến lược kinh doanh:Thẩm định dự án đầu tư giúp doanh nghiệp xác định và định hình chiến lược kinh doanh dựa trên mục tiêu và tiềm năng của dự án. Qua việc phân tích và đánh giá các yếu tố như thị trường, cạnh tranh và tiềm năng tăng trưởng, doanh nghiệp có thể điều chỉnh hoặc tạo mới chiến lược kinh doanh để phù hợp với dự án và định hướng tương lai.

– Tăng cường sự minh bạch và hấp dẫn đối với các bên liên quan:Thẩm định dự án đầu tư cung cấp thông tin chi tiết về mục tiêu, kế hoạch và tiềm năng của dự án cho các bên liên quan như nhà đầu tư, cổ đông, đối tác và cơ quan quản lý. Điều này tạo ra sự minh bạch và tăng cường niềm tin, thu hút sự quan tâm và hỗ trợ từ các bên liên quan trong quá trình thực hiện dự án.

Tóm lại, việcthẩm định dự ánđầu tư đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính khả thi, tối ưu hóa sử dụng nguồn lực, đánh giá rủi ro, định hình chiến lược kinh doanh và tạo sự minh bạch và hấp dẫn đối với các bên liên quan. Điều này giúp các doanh nghiệp đạt được sự thành công và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh cạnh tranh ngày nay.

3. Hồ sơ cần chuẩn bị khi tiến hành thẩm định dự án

Hồ sơ để tiến hànhthẩm định dự ángồm:

– Tờ trình thẩm định dự án theo mẫu;

– Dự án bao gồm: Phần thuyết trình và thiết kế cơ sở;

– Các văn bản khác liên quan đến dự án (Hồ sơ tài chính, hồ sơ pháp lý, hồ sơ kỹ thuật; báo cáo đề xuất dự án,…)

4. Ai có quyền thẩm định dự án đầu tư

Theo Quy định về phân cấp ủy quyền trong quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn đầu tư công do Bộ Giao thông vận tải ban hành kèm theo Quyết định 1672/QĐ-BGTVT năm 2021, quy định về cơ quan có thẩm quyềnthẩm định dự ánvà điều chỉnh dự án đầu tư như sau:

– Dự án đầu tư không có cấu phần xây dựng:Thực hiện thẩm định dự án đầu tư và điều chỉnh dự án đầu tư theo quy định pháp luật về đầu tư công.

– Dự án đầu tư có cấu phần xây dựng:

• Dự án do Bộ trưởng quyết định đầu tư:Vụ Kế hoạch-Đầu tư chủ trì thẩm định dự án đầu tư, điều chỉnh dự án đầu tư sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài. Cục Quản lý xây dựng và chất lượng Công trình giao thông (CTGT) chủ trì thẩm định dự án đầu tư, điều chỉnh các dự án sử dụng vốn đầu tư công còn lại.
• Dự án thuộc thẩm quyền quyết định đầu tư của Thủ tướng Chính phủ:Vụ Kế hoạch – Đầu tư, Cục Quản lý xây dựng và chất lượng CTGT là đầu mối tổ chức thực hiện nhiệm vụ của Bộ GTVT, phối hợp với các cơ quan liên quan báo cáo Hội đồng thẩm định Nhà nước trong công tác thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ quyết định đầu tư do mình chủ trì tham mưu. Vụ Kế hoạch-Đầu tư chủ trì tham mưu đối với dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài; Cục Quản lý xây dựng và chất lượng CTGT chủ trì tham mưu các dự án sử dụng vốn đầu tư công còn lại.
• Thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng đối với các dự án khác thuộc thẩm quyền thẩm định của cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc Bộ GTVT:Vụ Kế hoạch-Đầu tư chủ trì thẩm định đối với dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài; Cục Quản lý xây dựng và chất lượng CTGT chủ trì thẩm định đối với các dự án sử dụng vốn đầu tư công còn lại.

– Các cơ quan chuyên môn về xây dựng giao cơ quan chuyên môn trực thuộc tổ chức thẩm định dự án đầu tư và điều chỉnh dự án đầu tư được phân cấp và ủy quyền quyết định đầu tư:

• Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam, Cục trưởng các Cục:Hàng hải Việt Nam, Đường thủy nội địa Việt Nam, Đường sắt Việt Nam, Hàng không Việt Nam.
• Cục trưởng các Cục:Đăng kiểm Việt Nam, Y tế Giao thông vận tải, Viện trưởng các Viện, Hiệu trưởng các Trường.

– Vụ Khoa học – Công nghệ phối hợp với Vụ Kế hoạch – Đầu tư hoặc Cục Quản lý xây dựng và chất lượng CTGT thẩm định về công nghệ đối với dự án sử dụng công nghệ hạn chế chuyển giao hoặc có nguy cơ tác động xấu đến môi trường có sử dụng công nghệ do Thủ tướng Chính phủ hoặc Bộ trưởng quyết định chủ trương đầu tư. Vụ Khoa học-Công nghệ thẩm định về công nghệ đối với dự án do cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Bộ GTVT quyết định chủ trương đầu tư theo quy định.

5. Các phương pháp thẩm định dự án đầu tư thông dụng

5.1 Phương pháp thẩm định trình tự

Quá trìnhthẩm định dự ánđược thực hiện theo trình tự từ tổng quát đến chi tiết, với các bước như sau:

– Thẩm định tổng quát:Trước hết, tiến hành việc xem xét một cách tổng quan về các nội dung cần thẩm định của dự án. Mục đích là đánh giá tổng quát tính đầy đủ, phù hợp và hợp lý của dự án. Thẩm định tổng quát giúp hiểu về quy mô, tầm cỡ, và các vấn đề chính của dự án, bao gồm mục tiêu, giải pháp chủ yếu và lợi ích cơ bản. Điều này cung cấp cơ sở để thực hiện các bước thẩm định tiếp theo.

– Thẩm định chi tiết:Bước này được thực hiện sau khi đã hoàn thành thẩm định tổng quát. Việc thẩm định chi tiết được tiến hành tỉ mỉ và chi tiết cho từng nội dung cụ thể của dự án. Điều này bao gồm việc thẩm định các yếu tố như điều kiện pháp lý, thị trường, kỹ thuật, tổ chức quản lý,tài chínhvà tác động kinh tế xã hội của dự án. Thẩm định chi tiết yêu cầu phải đưa ra ý kiến nhận xét, kết luận, đồng ý hoặc không đồng ý về từng nội dung đầu tư cụ thể. Cần nêu rõ những điểm cần bổ sung hoặc sửa đổi. Mức độ tập trung trong quá trình này sẽ khác nhau tùy thuộc vào đặc điểm của dự án và tình hình thực tế trong quá trình thẩm định.

5.2 Phương pháp so sánh, đối chiếu các chỉ tiêu

So sánh và đối chiếu các nội dung dự án với các tiêu chuẩn, quy định pháp luật, tiêu chuẩn kỹ thuật và kinh tế thích hợp, cũng như các thông lệ trong và ngoài nước, và kinh nghiệm thực tế để phân tích và so sánh để lựa chọn phương án tối ưu. Phương pháp này được thực hiện dựa trên một số chỉ tiêu như sau:

– Tiêu chuẩn về thiết kế, xây dựng và các quy định liên quan đến việc cấp công trình, theo quy định của Nhà nước hoặc theo điều kiện tài chính mà dự án có thể chấp nhận.

– Tiêu chuẩn về công nghệ, thiết bị trong ngữ cảnh của chiến lược đầu tư công nghệ của quốc gia và quốc tế.

– Tiêu chuẩn đối với loại sản phẩm mà thị trường đòi hỏi trong dự án.

– Các chỉ tiêu tổng hợp như cơ cấu vốn đầu tư, tỷ suất đầu tư.

– Các định mức về sản xuất, tiêu hao năng lượng, nguyên liệu, nhân công, tiền lương, chi phí quản lý trong ngành, dựa trên các định mức kinh tế-kỹ thuật chính thức hoặc các chỉ tiêu kế hoạch và thực tế.

– Các chỉ tiêu về hiệu quả đầu tư.

– Các tỷ lệ tài chính doanh nghiệp phù hợp với hướng dẫn hiện hành của nhà nước và của ngành đối với từng loại hình doanh nghiệp.

5.3 Phương pháp phân tích độ nhạy

Phương pháp này được sử dụng để đánh giá mức độ an toàn và kiểm tra tính mạnh mẽ của các kết quả tính toán trước sự biến đổi của các yếu tố khách quan có thể xảy ra trong quá trình thực hiện dự án. Để thực hiện điều này, cần tiến hành phân tích độ nhạy của dự án.

Phân tích độ nhạy của dự án đề cập đến việc xem xét sự thay đổi trong hiệu quả tài chính khi các yếu tố liên quan đến hiệu quả đó thay đổi. Mục đích của phân tích độ nhạy là đánh giá mức độ tác động của các yếu tố khác nhau lên dự án.

Phân tích độ nhạy giúp chủ đầu tư nhận biết được những yếu tố nào mà dự án nhạy cảm với, tức là yếu tố nào gây ra sự thay đổi nhiều nhất trong hiệu quả. Nhờ đó, chủ đầu tư có thể áp dụng biện pháp quản lý phù hợp để xử lý những yếu tố này trong quá trình thực hiện dự án.

5.4 Phương pháp dự báo

Dựa trên đặc điểm của hoạt động đầu tư phát triển, một phương pháp khác nhằm dự báo được áp dụng, bởi hoạt động này mang tính chất lâu dài từ giai đoạn chuẩn bị đến khi hoạt động đầu tư đưa vào vận hành và đạt được kết quả. Do đó, việc dự báo trở thành một phần cần thiết.

Phương pháp dự báo sử dụng các số liệu điều tra thống kê và áp dụng các phương pháp dự báo phù hợp để thẩm định và kiểm tra cung cầu về sản phẩm của dự án, thiết bị, nguyên vật liệu và các yếu tố đầu vào khác. Tất cả những yếu tố này có tác động trực tiếp đến tính khả thi của dự án.

5.5 Phương pháp triệt tiêu rủi ro

Bởi vì dự án là một tập hợp các yếu tố dự kiến trong tương lai, thời gian để hoàn vốn từ khi dự án được thực hiện đến khi bắt đầu hoạt động thường rất dài và có nhiều rủi ro có thể xảy ra trong quá trình thực hiện. Rủi ro được định nghĩa là sự kiện tiềm năng trong tương lai có khả năng xảy ra và sẽ ảnh hưởng đến dự án. Để đảm bảo rằng dự án được hoàn thành và hoạt động một cách hiệu quả, việc dự đoán các rủi ro tiềm năng là cần thiết. Điều này giúp chúng ta có biện pháp phòng ngừa và hạn chế tối đa tác động của rủi ro, hoặc phân tán rủi ro giữa các đối tác liên quan đến dự án.